Төв аймгийн Баянцогт сумын харъяат, залуу бөх Өлзийбатын Даваабаатар гээд 2005 оноос эхлэн хангал адуу шиг догшин барилдаантай залуу Монгол бөхийн ертөцөнд чимээтэйхэн орж ирсэнийг сайн санаж байна. Тэр залуу бөх байхдаа л Нямдоржийн Ганбаатар, Эрдэнэбилэгийн Энхбатаас эхлээд тодорцон аймгийн арслангуудыг, Болдын Сайнбаяраас эхлээд шилдэг улсын цолтонуудыг хаядаг л байлаа.

Дараа жил нь буюу 2006 онд Төв аймгийн наадамд барилдсан 256 бөхөөс төвөггүйхэн түрүүлээд л аймгийн арслан цол хүртэж байв. Арслан болсоныхоо дараа 2007, 2008 онд бол зүгээр л бужигнуулдаг байлаа.

Аймгийн арслан Ө.Даваабаатарыг ид мандаж байхад үеийнх нь сайчууд болох аварга Ч.Санжаадамба аймгийн начин, аварга С.Мөнхбат аймгийн заан цолтой нам гүмхэн талдаа явсаныг мэдэх нэг нь мэдэх л байх. Түүний үеийнхэн дотроос “Аварга” дээд сургуулийн оюутан, Сэлэнгэ аймгийн Сант сумын харьяат Батжаргалын Золбаяр /агсан/ гэж төрмөл атлаа зурмал юм шиг гоёхон арслан л түүнтэй өгөө аваатай барилддаг байсан юм.

Ардын хувьсгалын 87 жилийн ой 2008 оны наадамд зодоглосон 512 хүчтэнээс тухайн үедээ төрийн наадмын долоогийн даваанаас дээш нэрлэгдэж байсан улсын арслан Дагвадоржийн Азжаргал /4/, улсын начин Түвдэндоржийн Өсөх-Ирээдүй /5/, улсын заан  Дамбийн Рагчаа /6/ нарыг цувруулчихаад л зааны даваанд тухайн жилийнхээ түрүү бөх До.Ганхуяг арслантай хүчийг үзэж байлаа шүү дээ.

Харамсалтай нь түүний "Од" болон гялалзах хугацаа, хэмжээ хязгаартай байсныг залуу хүчтэн яахан төсөөлөх билээ.

Улсын харцага цол хүртсэний дараа жил буюу 2009 оны наадамд амтай болгоны амны уншлага "Даваабаатар...Даваабаатар ...Даваабаатар....энэ жил түрүүлнэ" болцон байлаа шүү дээ.

Даанч тэр жилийн наадмын тавын даваанд Баянхонгор аймгийн Даш-Очирын Батболд начин гэж бэрх бөхийг амлаж барилдаад өвдөг шороодсон юм. Үүнээс ердөө 20-иодхон хоногийн дараа буюу долдугаар сарын сүлээр Хангайн бүсийн даншиг, Ламын гэгээн Лувсанданзанжанцаны мэлмий гийсний 370 жилийн ой гэж нүсэр том наадам Баянхонгор аймагт болоход очиж барилдаанд үзүүр түрүүнд мөнөөх Д.Батболдтойгоо үлдэн даагаа нэхсэн шиг нэхээд түрүүлж байлаа.

Энэ наадамд түрүүлсэн гадны бөх ер нь ихээхэн барцад араасаа дагуулдаг гэж бөхийн хүрээнийхэн ярьцгаадаг. Тэр ёсоор ч болсон уу намраас нь эхлээд л залуу харцага өвдөг, тохойны дараалсан хүнд гэмтэлтэй тулгарсан. Бараг барилдах болгондоо тэр бэртлээ хөндөж, сэдрээж явсаар өмнөх барилдааны тэсрэлт, хурд мэхүүд байхгүй болсон байдаг. Түүний ид барилдах он жилүүд ердөө хоёроос гуравхан жилийн настай байж.

Бөхийн амжилтууд нь ч энэ мөчөөс эхлэн зогссон байдаг. Цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр олон сайхан залуус доороос мэдээж түрэн гарч ирсээр.

Гэхдээ л чиний аранзал залуу насыг хаанаас гүйцэх билээ дээ Даваа минь. 2006-2009 онд яаж гялтганаж байсныг чинь залуус биш юм аа гэхэд үеийнхэн чинь мартатлаа удах байлгүй дээ.

Чамшиг ганган аймгийн арсланг, чам шиг ганган улсын харцагыг одоо болтол хараагүй л явна. Төв аймагт Баянцогт гэж сум байдгийг ч бас чамаар анх мэдэж байлаа.

Сонирхуулахад, 1999 оны наадамд долоо давж Монгол Улсын заан хэмээх эрхэм алдрын эзэн болсон Батжаргалын Ганбат гэж цуут бөх мөн тэр зунаа Ламын гэгээний 360 жилийн ойд очиж түрүүлээд буцаж явахдаа байнд авсан “УАЗ 469” автомашинтайгаа осолд орж гэмтэн багагүй хугацаа алдаж, барилдааны амжилт зогссон гэдэг.