Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн төсөлтэй холбогдуулан боловсруулсан “Тогтоолын хавсралтад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон “Тогтоолын хавсралтад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэв. Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Сүхбаатар танилцууллаа.

Улсын Их Хурлын гишүүн С.Бямбацогт нарын 15 гишүүн 2021 оны долдугаар сарын 2-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг Улсын Их Хурал 2021 оны арван нэгдүгээр сарын 12-ны өдрийн чуулганы нэгдсэн хурапдаанаар хийж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд шилжүүлсэн юм.

Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг нэгдсэн хуралдаанаар явуулах үед Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон “Тогтгоолын хавсралтад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслүүдийг боловсруулан хэлэлцүүлэх санал дэмжигдсэнтэй холбогдуулан боловсруулсан дээрх хууль, тогтоолын төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 22-ны өдрийн хуралдаанаараа Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлд заасны дагуу явуулжээ.

Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой төсвийн төслийн нэг дэх хэлэлцүүлгийн журмыг өөрчлөн найруулж, тухайн жилийн төсвийн төслөөр сонсгол явуулахаар бол сонсголыг хоёр дахь хэлэлцүүлгийн өмнө төсвийн төслийн цаглаварт нийцүүлэн зохион байгуулахаар, албан тушаалтныг томилох, зөвшилцөхтэй холбоотой санал хураалтыг нууцаар явуулахаар, тайлан, илтгэл, мэдээлэл болон хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичгийн тайлан хэлэлцэх дэгийг Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуульд нийцүүлэн явуулахаар, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн арван гуравдугаар бүлэгт нийтийн сонсгол явуулах талаар хүсэлт гаргах, хүсэлтийг шийдвэрлэх, сонсгол зохион байгуулах харьяалал, сонсголыг цахимаар явуулах, сонсголын тайлан, тэмдэглэлтэй холбоотой зохицуулалтыг нэмж, сонсголын бэлтгэл хангах, даргалагчийг сонгох, сонсгол зохион байгуулах журмыг өөрчлөн найруулж, тус бүлэгт нэр дэвшигчийг санал болгох, нэр дэвшигчийн сонсголын тов тогтоох, зарлах, нэр дэвшигчийн сонсголын бэлтгэл хангах, сонсгол явуулах, нэр дэвшигчийн сонсголын тайлан гаргах журмыг зохицуулсан Нэр дэвшигчийн сонсгол гэсэн нэгдүгээр дэд бүлэг шинээр боловсруулсан байна. 

Байнгын хорооны хуралдаанаар хууль, тогтоолын төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед Улсын Их Хурлын гишүүдээс төсөлтэй холбогдуулан зарчмын зөрүүтэй санал гаргаагүй тул Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Сүхбаатар Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.22 дахь хэсэгт заасныг үндэслэн хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг эцэслэн батлах үе шаттай нэгтгэн явуулах, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Тогтохсүрэн тогтоолын төслүүдийг анхны хэлэлцүүлгээр нь батлах горимын санал гаргасныг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн гэв.

Байнгын хорооны дээрх санал, дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асуух шаардлагагүй хэмээн үзсэн тул хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг эцэслэн батлах үе шаттай нэгтгэн явуулахыг дэмжсэн Байнгын хорооны саналыг дэмжих эсэхээр санал хураалт явуулсан юм. Эл саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу Улсын Их Хурлын 52 гишүүний 53.8 хувь нь дэмжлээ. Иймд төслийг эцэслэн батлуулах бэлтгэл хангуулахаар харьяалах Байнгын хороонд шилжүүлэв.

Чуулганы нэгдсэн хуралдааны үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Тэмүүлэн горимын санал гаргав. Үндэсний эрх ашигтай холбоотой чухал асуудал болох “Оюу толгой ордоос Монгол Улсын хүртэх ашгийг хангуулах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг 2021 оны арван хоёрдугаар сарын 22-ны өдөр Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн бөгөөд “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, шаардлагатай бол санал боловсруулж, дүнг нэгдсэн хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий Түр хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн байна. Чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлыг дарааллыг өөрчлөх санал гаргав. Уг саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн. Харин энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлгийн дарга Д.Ганбат уг тогтоолын төсөлтэй холбоотой зарим асуудлыг тодруулах, нягтлах шаардлага байна гэдэг үндэслэлээр тав хоногийн завсарлага авах хүсэлтээ илэрхийллээ.

“Оюу толгой ордоос Монгол Улсын хүртэх ашгийг хангуулах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-т “Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг үндэслэн Ерөнхий сайд үндэсний эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангахтай холбогдуулан хууль, тогтоолын төслийг нэн яаралтай хэлэлцүүлэхээр Улсын Их Хуралд бичгээр хүсэлт тавьсан бол Улсын Их Хурлын дарга өмнө баталсан хэлэлцэх асуудлын тов, дараалалд өөрчлөлт оруулж, чуулганаар хэлэлцүүлэх тухай захирамж гаргана” гэсэн заалтын дагуу хэлэлцэж буйг Улсын Их Хурлын дарга танилцуулаад уг асуудлаар Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлэгт маргааш өглөөний 10 цаг хүртэл завсарлага өгөхөөр шийдвэрлэсэн.