УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2021.12.30/ үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдааны эхэнд Таримал ургамлын үр, сортын тухай /Шинэчилсэн найруулга/ болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулиуд, Чөлөөт бүсийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиудын эцсийн найруулгыг сонслоо.

Дараа нь “Оюу толгой ордоос Монгол Улсын хүртэх ашгийг хангуулах арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулав.

“Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” УИХ-ын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, шаардлагатай бол санал боловсруулж, дүнг нэгдсэн хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий түр хороо 2021 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулсан байна.

Нэгдсэн хуралдаанаар төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед хуралдаан даргалагчаас гүйцээн боловсруулах чиглэл өгсний дагуу Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.1-д заасныг баримтлан тогтоолын төслийн 1.4 дэх дэд заалтын “Эрдэнэс Оюу Толгой ХХК-д нэмэлт өр үүсгэхгүй байх;” гэснийг “Эрдэнэс Оюу Толгой ХХК-д нэмэлт өр үүсгэхгүй байх, Оюу Толгой ХХК-д хувьцаа эзэмшигчид болон гуравдагч этгээдээс нэмэлт зээлийн санхжүүжилт авахгүй байх;” гэж өөрчлөхөөр саналын томьёолол боловсруулсныг Түр хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Ч.Ундрам танилцуулсан.

Мөн УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр дэмжигдсэн саналаар дахин санал хураалгах шаардлагатай гэсэн горимын санал гаргасныг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.3 дахь заалтыг баримтлан санал хураалгахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёр нь дэмжсэн тул тогтоолын төслийн 1.1 дэх дэд заалтын “хувьд” гэснийг “хувь /Эрдэнэс Оюу Толгой ХХК/-д” гэж өөрчлөх зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллыг Түр хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн гэлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсний дараа зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулж, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн дийлэнх олонхын саналаар тогтоолыг эцэслэн баталлаа.

Тогтоол батлагдсантай холбогдуулан УИХ-ын дарга Г.Занданшатар үг хэлсэн юм. Тэрбээр, Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн “Түр хороо байгуулах тухай” 30 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, шаардлагатай бол санал боловсруулж, дүнг нэгдсэн хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий түр хороог УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэнгээр ахлуулж, нийт 23 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулан ажилласан билээ.

Анх 2021 оны хаврын ээлжит чуулганы хугацаанд байгуулагдсан уг Түр хороо 2021 намрын ээлжит чуулганы хугацаанд дахин нэг удаа сунгагдан ажиллаж, байгуулагдсан цагаас хойш нийт 11 удаа хуралдсанаас 7 удаа нээлттэй, 4 удаа хаалттай хуралдсан.

Энэ хугацаанд Засгийн газарт нийт 4 удаа чиглэл өгч Засгийн газрын ажлын хэсгийн явцыг сонсож шийдвэрийг цаг тухай бүр хурдан шуурхай гаргаж ажилласны зэрэгцээ түр хороо хуралдаанаараа “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” УИХ-ын 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 92 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулах, Оюу толгой төслийн гадны хөрөнгө оруулагч талтай хэлэлцээ хийх, төслийн нөхцлүүдийг тохирох, эцэслэсэн хувилбарыг Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ажлын явцын талаар мэдээллийг тухай бүр сонсож, Улсын Их Хурлын Түр хороо болон Засгийн газрын ажлын хэсэг амжилттай хамтран ажилласан.

УИХ-ын дарга, Түр хорооны дарга, зарим гишүүдийн төлөөлөл 2021 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангуулах асуудлаар Рио Тинто компанийн төлөөллүүдтэй уулзалт хийж нэгдсэн ойлголтод хүрсэн.

Засгийн газар, Түр хорооны ажлын үр дүнд “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангах зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газар болон Оюу толгой төслийн гадаадын хөрөнгө оруулагчтай хийсэн хэлэлцээрийн хүрээнд гадаадын хөрөнгө оруулагчаас ирүүлсэн саналыг харгалзаж “Оюу толгой ордоос Монгол Улсын хүртэх үр ашгийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэн баталснаар Оюу толгой төслийн Монгол Улсын Засгийн газрын эзэмшлийн 34 хувьд ногдох Засгийн газраас Туркойс Хилл Ресурсес Лтд-д төлөгдөх 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хуримтлагдаад байгаа нийт 2.3 тэрбум ам.долларын өрийг 100 хувь тэглэгдэнэ. Өр тэглэгдсэнээр 2051 он хүртэл ногдол ашиг авахгүй, 22 тэрбум ам.долларын өртэй үлдэх байсан эрсдэлээс зайлсхийж чадлаа.

Уг тогтоолын төсөл батлагдсанаар 2015 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдөр байгуулсан “Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө” болон “Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн нэмэлт төлөвлөгөөг хуульд нийцүүлэн цуцалж, хүчингүй болгох, Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын төслийн санхүүжилтэд хөндлөнгийн аудит хийлгэх ажлууд цаашид хийнэ.

Энэ хүрээнд Оюу толгой ХХК-ийн засаглалыг сайжруулах, Монгол Улсын эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнээс Цахилгаан эрчим хүчээр хангах гэрээ байгуулах, ус ашиглалт, байгаль орчин, нийгэм, засаглалыг сайжруулах чиглэлээр хамтран ажиллах, татварын актуудын биелэлтийг хангуулах, цаашид нэг мөр ойлгож хэрэгжүүлэх ажлууд хийгдэх ач холбогдолтой юм.

Рио Тинто, TRQ компаниудын зүгээс далд уурхай ашиглалтад орж эхлүүлэх хугацаанд шаардлагатай нэмэлт зардлыг гадаадын хөрөнгө оруулагч 100 хувь хариуцахаар төлөвлөж, Оюу толгой ХХК цаашид нэмэлт өр үүсгэхгүй байхаар төлөвлөсөн байгаа нь сайшаалтай. Ингэснээр Монголын ард түмний ногдол ашиг авах хугацаа наашлах нөхцөл бүрдэх юм.

Оюу толгой ордыг хамтран ашиглах үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх хэлэлцээ цаашид амжилттай хийгдэж Монголын ард түмний хүлээж буй өгөөж хүртэх нөхцөл бүрдэнэ гэдэгт найдаж байна гэлээ.