Япон Улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар “Улаанбаатар хотын бага дунд боловсролын сургуулийн барилга байгууламжийг сайжруулах” төслийн хүрээнд Хан-Уул дүүргийн 75 дугаар сургуулийн барилгыг барьж, 2021 оны хоёрдугаар сарын 25-ны өдөр ашиглалтад оруулжээ.

Нэг ээлжиндээ 826 хүүхэд хүлээн авах, хамгийн сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмжөөр тоноглосон, олон улсын стандартад нийцсэн сургалтын орчинг бүрдүүлжээ. Мөн тусгай хэрэгцээт хүүхдүүд сурч хөгжих тэгш хүртээмжит сургалтын орчинг бүрдүүлсэн төрийн өмчит анхны сургууль болсноороо онцлогтой.

2021-2022 оны хичээлийн жилд сургуульд 2380 хүүхэд суралцаж байгаагаас тусгай хэрэгцээт боловсрол шаардлагатай 13 хүүхэд, 1-11 дүгээр ангид суралцаж байна. Нэг ангид 45-52 хүүхэд суралцдаг. Тиймээс анги танхим болон багшийн ачааллыг харгалзан нэг ангид тусгай хэрэгцээтэй нэг хүүхдийг оруулдаг. Tусгай хэрэгцээт хүүхдүүдийг ердийн сургууль, ангид суралцуулах нь тэдгээрийн нийгмийн хөгжил, төлөвшил, бусдыг дуурайн суралцах чадвар, сэтгэл зүйн таатай орчин бүрдүүлэх зэрэгт сайн нөлөөтэй төдийгүй тэдний ар гэр, эцэг эхийн сэтгэл зүйг дэмжихэд маш чухал. Ердийн сургуулиас тусгай хэрэгцээт хүүхэд нийгэмших, энгийн дадал хэвшилд суралцдаг. Харин бусад хүүхдүүдийн хувьд тусгай хэрэгцээт хүүхэдтэй зөв харилцах, тэднийг ойлгох, туслах зэргээр зөв төлөвшил, хандлагатай болж, аль алинаасаа суралцдаг байна.

Харин 1-5 дугаар ангид нэг багш хичээл ордог учраас тусгай хэрэгцээт хүүхдүүдэд суралцахад илүү таатай байдаг бол анги ахих тусам суралцахад бэрхшээл тулгарч эхэлдэг. 6 дугаар ангиас эхлээд 13 төрлийн хичээлийг өөр өөр багш заагаад ирэхээр тэр болгоныг хүлээж авахад хүндрэлтэй болж ирдэг. Мөн ердийн ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарт тусгай хэрэгцээт хүүхдүүдтэй харилцах, тэдэнд заах арга зүй туршлага байхгүй. Даун, аутизм, саажилт гэх мэт олон төрлийн бэрхшээлтэй, хэрэгцээтэй хүүхдүүд байдаг учраас тэр бүрдээ хэрхэн харилцах, ямар арга зүй ашиглаж хичээлээ заах, хүүхдийн сэтгэл зүйн онцлогт тохирсон чиглүүлэх сургалтуудад багш нарыг хамруулах шаардлагатай байна. Засгийн газраас ердийн цэцэрлэг, ЕБС-д тусгай хэрэгцээт хүүхэдтэй ганцаарчлан ажиллаж байгаа үндсэн болон туслах багшид тэдний албан тушаалын үндсэн цалингийн 10 хувьтай тэнцэх хэмжээний нэмэгдэл хөлс тооцож олгох шийдвэр гаргасан боловч төсөвт тусгагддаггүй. Багш нар ангид байгаа тусгай хэрэгцээт хүүхэдтэй нэмэлт цагаар ажиллах, ганцаарчилсан сургалтын төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэхэд ажлын ачаалал ихэсдэг. Иймээс эрх зүйн зохицуулалт журмын дагуу цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, багшийг үнэлэх үнэлгээний журамд хүүхэд бүрийн ялгаатай хэрэгцээнд тулгуурлах сургалтын үйл ажиллагаа явуулсан байдлыг тооцох хэрэгтэйг Нийслэлийн ерөнхий боловсролын 75 дугаар сургуулийн захирал Д.Тунгалаг гишүүдэд уламжлав.

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүүхдийн эрхийн тухай конвенц болон бусад холбогдох баримт бичигт хөгжлийн бэрхшээлтэй болон бусад тусгай хэрэгцээтэй хүүхэд нь бүх хүүхдийн нэгэн адил тэгш эрх эдэлнэ гэж заасан хэдий ч өнөөдрийг хүртэл эдгээр хүүхдүүд нийгмийн суурь үйлчилгээний гадна үлдсэн хэвээр байна. НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас хүний эрхийн ээлжит тайландаа, “Гол асуудал нь эдгээр хүүхдүүд хөгжлийн бэрхшээлтэй, тусгай хэрэгцээтэй гэдэгт бус, харин хэн нэгний эгч, ах, дүү, найз нөхөр дуртай дуу шүлгээ цээжилж, хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэх боломж хязгаарлагдаж байгаад байна” хэмээн тэмдэглэсэн байдаг. Уламжлалт хандлагаар тусгай хэрэгцээт хүүхдийг “өрөвдөж туслах” шаардлага байхгүй бөгөөд харин хүүхдэд өөрт заяагдсан суурь эрхүүдээ эдлэхэд саад болж байгаа хүчин зүйлсийг арилгахад анхаарлаа хандуулах нь чухал юм. Үүний тулд тусгай хэрэгцээт хүүхдийг тусгайлан авч үзэх бус, бусад хүүхдүүдтэй адил гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх, тэднийг зөвхөн өглөг, хандив хүртэгчид бус харин өөрчлөлт шинэчлэлтийн эзэд, өөрийгөө тодорхойлдог хүмүүсийн төлөөлөл байж чадахыг хүлээн зөвшөөрөх шаардлагатай. Үүний тулд тэдний дуу хоолойг хөгжлийн бодлого төлөвлөлт, төсөл хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтэд зайлшгүй тусгаж байхын ач холбогдлыг онцлон дурджээ. Дэлхий нийтийн боловсролын чиг хандлагад бүх хүүхэд, тэр дундаа тусгай хэрэгцээт хүүхдийн сурч боловсрох эрхийг хангахын тулд Тэгш хамруулан сургах боловсролыг хэрэгжүүлж, бүх улс орнууд боловсролын тогтолцоондоо тусгаж эхлээд байгаа юм.

Монгол Улс мөн энэ жишгийн дагуу тусгай хэрэгцээт хүүхдийн сурч боловсрох эрхийг хангахын тулд тусгай сургуулиудыг нэмэхээс илүү улсын сургуулийн ердийн ангид элсүүлэн тэгш хамруулан сургах бодлогыг нэвтрүүлэх чиглэлийг баримталж байна. Үүний дагуу салбар яамнаас хэд хэдэн журам батлан, хэрэгжүүлж эхэлсэн. Өнөөдрийн байдлаар ерөнхий боловсролын сургуульд 6800 гаруй хүүхэд суралцаж байна. Ердийн сургуулийн багш тусгай хэрэгцээт хүүхэдтэй ажиллаж байгаа бол үндсэн цалингийн 10 хувьтай тэнцэх хэмжээний нэмэгдлийг олгодог. Тусгай хэрэгцээт хүүхдийг ердийн сургуульд сургах нь нийгэмшүүлэх, өөртөө итгэлтэй болоход чухал ач холбогдолтой байдаг. Эцэг эхчүүдийн хандлага ч өөрчлөгдөж хүүхдээ ердийн сургуульд сургах хүсэлтийг яаманд ирүүлдэг гэдгийг БШУЯ-ны Ерөнхий боловсролын бодлогын удирдлага зохицуулалтын газрын дарга Ж.Ганбаатар хэллээ.