Геронтологийн Үндэсний төвөөс хийсэн судалгаагаар ахмад настны дунд цусны эргэлтийн тогтолцооны өвчин 43.2 хувь, хоол боловсруулах эрхтний өвчин 13.7 хувь, яс булчингийн тогтолцооны болон холбох нэхдэс өвчин 8.6 хувь, шээс бэлгийн тогтолцооны өвчин 6.7 хувь, амьсгалын тогтолцооны өвчин 5.3 хувь эзэлж байна. Ахмад настны бие махбодын физиологийн онцлогийг харгалзан аминдэм, эрдэс бодисын агууламж өндөртэй биологийн төгс чанар бүхий тэжээллэг хоол хүнс хэрэглэх нь зохимжтой.

Дараах шимт бодисуудаар баялаг хүнснийг хэрэглэх нь чухал. Үүнд:

1.    Омега-3 тосон хүчил

Омега-3 тосон хүчил нь зүрх судасны өвчин, хорт хавдар, үе мөч, мэдрэлийн үйл ажиллагааг муудахаас сэргийлдэг болох нь батлагдсан. Омега-3 нь оливын тос, рапсын тос, хушга, улаан шош, ногоон навчит ногоо, сальмон загас, адууны маханд агуулагддаг. Эдгээр хүнсийг та 7 хоногт 2 өдөр хэрэглэвэл зохистой. Хэрэв хэрэглэх боломжгүй бол нэмэлтээр Омега-3 ууж хэрэглэхийг зөвлөж байна.

2.    Кальци

Нас ахих тусам кальцийн хэрэгцээ нэмэгддэг. Бодисын солилцооны удаашрал, дааврын өөрчлөлтөөс шалтгаалж ахмад настнуудад яс сийрэгжилт түгээмэл тохиолддог байна. Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагаас 50-аас дээш настай хүн өдөрт 1200 мг кальци хэрэглэх шаардлагатай гэж үзжээ. Кальцийн шимэгдэлтэд Д аминдэм чухал тул нэмэлтээр хэрэглээрэй.

Хүнсний бүтээгдэхүүн дэх кальцийн хэмжээ

1.    100 мл сүүнд 150 мг

2.    100 г бяслагт 720 мг

3.    100 г тарганд 260мг

4.    100 г дүүпүү 105мг

5.    100 г бууцай 130 мг

6.    100 г цөцгий 100 мг

7.    100 г жүржийн шүүс 40мг

Кальци нь яснаас гадна зүрх судасны үйл ажиллагаа, цусны даралтыг бууруулахад өндөр идэвхитэй оролцдог. Кальцийг нэмэлтээр хэрэглэхийн өмнө эмчээс зөвлөгөө аваарай.

3.    Натри буюу давс хязгаарласан хоол хүнс

Цусны даралт ихсэх өвчин нь ахмад настны дунд түгээмэл байна. Цусны даралт их байх гол шалтгаан ДАВС буюу натрийн илүүдэл хэрэглээ юм. Манай орны хүн амын дунд давсны хэрэглээ дунджаар 11 гр байдаг бөгөөд ДЭМБ-ийн зөвлөмж хэмжээнээс (5 гр)2 дахин их байгаа нь тогтоогдсон. Хоногт хэрэглэх давсны хэмжээг 2.5 гр хүртэл бууруулж чадвал зүрхний шигдээс, тархинд цус харвалтаар өвчлөх эрсдэлийг 4 дахин бууруулж чадна.

Иймд:

1.    Давсгүй цай ууж занших

2.    Хоол амтлагчаас татгалзах /цуу, кетчүп гм/

3.    Хүнс, хоол бэлтгэхдээ давсныхаа хэмжээг нь аажим бууруул

4.    Давс ихтэй хүнсний бүтээгдэхүүний хэрэглээг хязгаарлах

5.    Хоолыг давсаар биш цагаан гаа, лимон, хөмүүл, гоньд, таана, жууцай, халиар, яншуй, саримс, мөн давс ороогүй бусад амтлагчаар амтлах

4.    Ус, шингэний хэрэглээ

Бие дэх шингэн хэвийн байх нь бодисын солилцоог идэвхтэй байлгах, биеэс хорт бодисыг зайлуулах зэрэг маш олон үүргийг гүйцэтгэдэг. Өндөр настны хувьд цангах мэдрэмж алдагддаг тул өөрийн мэдэлгүй шингэний дуталд ордог. Хэрэв таны шээс бага хэмжээтэй, цөөн, өнгөтэй, өтгөн гарч байвал шингэний дуталд орсон гэсэн үг.

Өдөрт шаардлагатай шингэний хэмжээ 2-2.5 л байдаг.

5.    Биеийн жингээ анхаарах

НЭМҮТ-өөс хийсэн судалгаагаар 55-64 насны хүн амын 65.3 хувь нь илүүдэл жин, таргалалттай байна. Жин ихтэй байх нь цусны даралт ихсэх, зүрх судас, чихрийн шижин, хавдар, үе мөч гэх мэт олон өвчний шалтгаан болдог. Иймд аль болох идэвхтэй хөдөлгөөнтэй байж хоол хүнсний сонголтондоо анхаар.

6.    Тос

Судасны хатуурлаас сэргийлэхийн тулд өөх тос, холестериноор баялаг амьтны гаралтай өөх, транс тос (маргарин)-ийг хязгаарлана. Энэ нь цусан дах муу тос буюу LDL хэмжээг огцом нэмэгдүүлдэг.

Цусан дах LDL-ийг бууруулахын тулд:

1.    Маргарин агуулсан хүнс бага хэрэглэх /шоколад, нарийн боов, жигнэмэг, торт, их тосонд шарсан хоол хүнс гм/

2.    Оливын тос, рапсын тосыг хүнсэнд ашиглах

3.    Омега 3 нэмэлтээр ууж хэрэглэх

4.    Хоол хүнсэндээ жимс, ногоо түлхүү хэрэглэх

7.    Чихэр, сахар

Нас ахих тусам хөдөлгөөний идэвхи багасч, илч зарцуулалт буурдаг тул нүүрс ус, ялангуяа хялбар шингэдэг (чихэрлэг) энгийн нүүрс усны хэрэглээг багасгах шаардлагатай. Сахарын илүүдэл гэдэсний ашигтай бичил биетний үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлж, цусан дахь холестрины хэмжээ ихсэхэд хүргэдэг байна. Түүнчлэн сахарын илүүдэл нь биед өөх хуримтлагдаж таргалалт үүсгэх нэг шалтгаан болдог.

8.    Эслэг

Эслэг нь хоол боловсрогдох, гэдэсний ашигтай бичил биетний үйл ажиллагааг хэвийн байлгах, хорт бодисыг биеэс зайлуулах, өтгөн хаталтаас сэргийлэх олон ач холбогдолтой. Бүхэл үрийн үр тариа, жимс, хүнсний ногоонд ихээр агуулагддаг тул түлхүү хэрэглэвэл зохино.

9.    А ба С аминдэм

Настны дархлааны тогтолцооны үйл ажиллагаа сулардаг тул аливаа өвчнөөр өвчлөх эрсдэл, ялангуяа хавдраар өвчлөх эрсдэл харьцангуй ихэсдэг байна. Иймд хорт хавдраас сэргийлэх үйлчилгээтэй А ба С аминдэмээр баялаг ногоон, улаан, улбар шар өнгөтэй хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнийг өдөр бүр тогтмол хэрэглэх нь нэн тустай.

10.Кали

Настны бие махбодод нилээд ач холбогдолтой эрдэсийн нэг болох калийн үндсэн эх сурвалж нь төмс, хүнсний ногоо, жимс юм. Кали нь бие махбодоос ус, давсны ялгаралтыг идэвхижүүлж хаван үүсэхээс сэргийлэхийн зэрэгцээ, зүрхний агшилтыг хүчтэй болгодог. Үзэм, чангаанз, гадил болонтөмс нь калийг ихээр агуулдаг.

11.Бусад аминдэм, эрдэс

Ахмад настнуудын дунд төмөр, селени, фолийн хүчил, Е аминдэм, В12, В6 зэрэг олон эрдэс бодис аминдэмүүдийн хэрэгцээ нэмэгддэг. Эдгээр нь мэдрэлийн үйл ажиллагаанд чухал үүрэгтэй шимт бодисууд юм.