-Бид хэдэн жилийн өмнөөс хүрэн эдийн засгаас ногоон эдийн засаг руу шилжье гэж ярьж байна. Гэхдээ бодит байдал дээр зүгээр л хэт туйлшраад асуудлыг өрөөсгөл байдлаар улстөржүүлээд байна. Үүнийгээ зогсоохгүй бол бий болгох гэж байгаа уул уурхайн үйлдвэрлэлээ боогдуулаад байгаа тал ажиглагдаж байна. Тиймээс цаашдаа илүү бодитой, илүү прагматик байдлаар асуудалд хандах хэрэгтэй байна. Бидэнд юу байна. Уул уурхайн түүхий эд л өнөөдөр байна. Үүнийгээ нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн болгож, зах зээлд өрсөлдөх чадвартай болгох хэрэгтэй байгаад байгаа юм. Харин орж ирэх орлогыг нь хуримтлуулаад бусад салбараа хөгжүүлж болно. Тухайлбал, илүү нарийн, илүү өрсөлдөх чадвартэй брэнд үйлдвэрлэж орлогыг хуримтлалын сангууддаа төвлөрүүлж болно. Хуримтлалын сангаасаа үр ашигтай хөрөнгө оруулалт хийгээд явах ч бололцоо бүрдэнэ гэж үзэж байна.

 

 

-Бид нийслэлийнхээ дэд бүтцийн асуудал, гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн асуудал, орон байрны асуудал гээд их зүйл шийдэх хэрэгтэй байна. Мөн үйлдвэрлэлээ илүү эрчтэй хөгжүүлье гэвэл заавал дэд бүтэц, зам барилга, төмөр замын асуудлаа бүрэн дүүрэн шийдсэн байх ёстой. Хойноос оруулж ирдэг нефть болон газрын тосны асуудлыг ч мөн л шийдэх хэрэгтэй байна. Амьдрал үргэлжилж байгаа учраас эрүүл мэнд болон боловсролын асуудлаа давхар шийдээд явах хэрэгтэй. Энэ олон асуудлыг нэгэн зэрэг шийдэхэд бидэнд мөнгө хэрэгтэй. Тиймээс бид асуудлуудаа зөв эрэмбэлээд дэс дараатай шийдэх ёстой болж байна л даа. Миний бодлоор бол эхлээд уул уурхайн үйлдвэрлэлээ сайн хөгжүүлээд үүнээс орж ирэх мөнгөөрөө дээр дурдсан асуудлуудаа шийдээд явах нь оновчтой. Үүний дараа бид мөнгөө хуримтлуулаад, үүнийгээ үр ашигтай хөрөнгө оруулалтад зарцуулж болно шүү дээ. Тухайлбал, Майкрасофтийн хувьцааг яагаад худалдан авч болохгүй гэж.

 

 

-Бид өөрийн эдийн засгаа өөрсдөө дэгээдээд унагачихсан шүү дээ. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчилнө гээд ер нь хэлэлцээр явж байгаа. Харин хэлэлцээрийн үр дүн гарахгүй нэг жил болж байна. Хэлэлцээр удааширч, ойлгомжгүй байгаа нь хөрөнгө оруулагчдыг эргэлзэхэд хүргэж байна. Мэдээж энэ нь гадаадын хөрөнгө оруулалт буурахад нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийн нэг. Нөгөө талаас Оюутолгойн хэлэлцээр удааширч, далд уурхайн бүтээн байгуулалтын ажил хойшлоод байгаатай холбоотойгоор Монгол руу орж ирэх валютын урсгалыг царцааж байна... гэх мэтчилсэн Оюутолгойгоор оролдож байгаад, бид өөрийн эдийн засгийг дэгээдээд унагачихлаа. Тиймээс үүнийг улстөржүүлээд байх хэрэггүй гэж бодож байна. Манай улсын хөгжлийг хойш татсан л асуудал болно. Бид Оюутолгойн өнөөдөр үүсээд байгаа нөхцөл байдлыг түргэн шийдэхгүй бол, гадны хөрөнгө оруулалтыг татах боломж байхгүй болно.

 

 

-Тийм зүйл болсон. “Туркойз хилл” компани “Соут гоби ресурс” дэх эзэмшлээ Чалко компанид худалдах гэрээ байгуулахад, манайхан хадны мангаа орж ирэх нь гээд, улстөрчид нь Стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалтыг зохицуулах тухай хууль батласан нь хожим гай тарьсан. Энэ хуулиас болоод хөрөнгө оруулагчид мөн л үргэсэн шүү дээ. Тиймээс энэ хуулийг хүчингүй болгож, Хөрөнгө оруулалтын тухай хуультай болсон. Гэсэн ч хөрөнгө оруулагчид эргэж ирсэнгүй... Оюутолгойн асуудлыг шийдээгүй байгаа цагт, шинэ хууль гаргалаа гээд юу ч шийдэхгүй. Оюутолгойн дийлэнх хувийг эзэмшиж байгаа компанийн хувьцааг дэлхийн өнцөг булан бүрээс хөрөнгө оруулагчид худалдаад авчихсан байгаа. Бид нар асуудлаа гацаанд оруулчихаар, Монголыг ажиглаж байсан хувьцаа эзэмшигчид бүгд айлтын байдалтай, Монгол хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулчихаад хэлснээсээ буцдаг юм байна гээд итгэл нь буурна аа даа. Үүнээс болоод л бусад салбарууд руу хөрөнгө оруулалт хийж байсан хүмүүс манайхаас үргэхэд хүрч байгаа юм. Бид нар өөрсдийгөө дэгээдээд унагачихсан гэж би хэлээд байгаа нь энэ шүү дээ.

 

 

-Одоогоор тогтоогдоод байгаа газар доорх байгалийн баялаг маань гурван их наяд долларын үнэ цэнэтэй. Бидэнд тэрбумтан байх боломж байна, зөв ухаалгаар ажиллаж чадвал шүү дээ. Үүнд хамгийн гол нь юу саад болоод байна гэхээр жишээлбэл нөгөө Дорноговийн ураны асуудал байна. Хэн ч уранаар цөмийн зэвсэг хийгээд биднийг дэлбэлээд алчихна гээгүй. Шар нунтгаа гаргаж үзье, боловсон хүчнээ одооноос эхлэж бэлдье гэсэн асуудал байгаа. Магадгүй 20 жилийн дараа цөмийн физикч хүмүүс бидэнд хэрэгтэй байж магадгүй. Дэлхий нийтээрээ цөмийн эрчим хүчийг хэрэглэж байна. Гэтэл улстөржөөд байх нь боломжийг хаагаад байгаа хэрэг. Ер нь цариг нарийн байх уу, өргөн байх уу, нефтиэ ОХУ-аас авах уу, Хятадаас авах уу гэдэг нь чухал биш. Энэ жижиг асуудлууд дээр ач холбогдол өгдгөө хойш тавьж, асуудалд бизнес сэтгэлгээ гүйлгээ ухаанаар хандаж шийдэх ёстой. Үүнд ямар ч улстөр хэрэггүй.

 

 

-Зарж болно. Төр заавал хувьцаа эзэмших шаардлагагүй. Төр өөрөө татвар болон бусад үүсвэрээс төсвөө бүрдүүлээд, үүнийгээ улс эх орондоо зарцуулах ёстой. Оюутолгойг бид хэтэрхий томоор бодоод байдаг. Зүгээр л нэг компани шүү дээ. Дэлхий дээр ийм уурхайтай, ийм лицензтэй компаниуд хэдэн мянгаараа л байна. Заавал төр тэдэн хувийг эзэмших ёстой гэсэн хууль байхгүй. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн жишээ хүртэл байна шүү дээ. Төр хэтэрхий их оролцохоороо бүх зүйл болохоо байдаг. Төр муу менежер байдаг гэж үг байдаг шүү дээ. Ер нь ил тод байдлыг хангаж засаглалыг нэвтрүүлж, хувьцаа эзэмшигчид өөрсдөө хянадаг тийм байдлаар бизнесийг явуулахад буруудах зүйлгүй.

 

 

-Тэгэх боломж байгаа. Нью-Йоркийн болон Тронтогийн хөрөнгийн биржэд энэ компанийн хувьцаа арилжигддаг. Хувьцаа нь зах зээл дээр чөлөөтэй эргэлдэж байна. Иргэд ч гэсэн Оюутолгойн 66 хувийг эзэмшигч компанийн хувьцааг авч болох шүү дээ. Өнгөрсөн баасан гарагт гэхэд тус компанийн хувьцаа Нью-Йоркийн хөрөнгийн биржэд 3.36 ам. долларын ханшаар хаагдсан байсан. Харин Тронтогийн хөрөнгийн бирж дээр 3.78 канад долларын ханшаар хаагдсан. Өмнө нь 20-30 доллар хүрдэг байсан хувьцаа өнөөдөр хямд байна шүү дээ. Иргэд яагаад авч болохгүй гэж. Банкинд хадгалуулж байснаас бага зэрэг эрсдэл хүлээгээд брокерийн компаниар дамжуулаад, захиалгаа өгөөд олон улсын хөрөнгийн биржээс хувьцаа авч болно шүү дээ. Гэх мэтчилэн олон улсын биржээс Монголтой холбоотой компаниудын хувьцааг авч, төрөөр дамжуулахгүйгээр хувьцаа эзэмшигч болж болох гарц нээлттэй л байдаг шүү дээ.

 

 

-Төрийн тухайд, баялгийн сангуудаа бий болгоогүй байгаа учраас хараахан боломжгүй. Төрийн өмчийн хороог баялгийн сангийн хэлбэр лүү оруулъя гэж байгаа. Төрийн өмчтэй компаниудыг тэр сан руу шилжүүлээд, компанийн засаглалтай, хувийн компаниудын ажилладаг тэр зарчмаар нээлттэйгээр явуулья, улс төрөөс ангижруулья гэдэг тэр санаа л явж байгаа. Хэрэв баялгийн сантай болчихвол, бид Оюутолгойн хувьцааг авч болно. Тэр ч байтугай Рио Тинтогийн хувьцааг ч авч болно. Рио Тинтогийн хувьцааг эзэмшдэг дэлхийн томоохон банкуудынх нь ч хувьцаа авч, өөрсдөө хөрөнгө оруулагч болох боломжтой. Тэднээс ялгараад байх зүйл юу байна.